پایگاه داده چیست؟

یک جدول را در نظر بگیرید. جداول معمولا از تعدادی سطر و ستون تشکیل شده‌اند. هر ستون جدول یک عنوان داشته و هر سطر بسته به کاربردی که جدول برای آن طراحی شده است می‌تواند حاوی شماره‌ای باشد. مثلا لیست خرید منزل یکی از ساده ترین مثال‌های یک جدول است. فرض کنید می‌خواهید یک لیست خرید جهیزیه تهیه کنید. احتمالاً این لیست از ستون‌هایی با عناوین “نام کالا”، “تعداد کالا”، “قیمت واحد”، “جمع قیمت”، “توضیحات” تشکیل می‌شود. سوال اینجاست که اگر بخواهیم‌ لیست فوق را بدون استفاده از جدول بنویسیم نگارش آن چگونه خواهد‌بود؟ مثلا در هر سطر کاغذ به صورت پشت سر هم باید بنویسیم:

نام کالا:خشک کن لباس، تعداد:1عدد، قیمت واحد: 15 میلیون تومان، جمع قیمت: 15 میلیون تومان، توضیحات: برند درای زیرو خریداری شود

نام کالا: ماشین لباس شویی، تعداد: 1 عدد، قیمت واحد: 17 میلیون تومان، جمع قیمت: 17 میلیون تومان، توضیحات: برند دوو خریداری شود

و غیره.

با کمی‌ دقت دو مورد مشخص است، یکی اینکه تعدادی از کلمات در هر سطر تکرار می‌شود و علاوه بر فضای بیشتری که در کاغذ اشغال می‌کند خواندن متن را نیز سخت تر می‌کند. در دنیای کامپیوتر و نرم افزار هم دقیقا چنین اتفاقی خواهد‌ افتاد. اگر حجم زیادی از داده‌ها بدون استفاده از جداول ذخیره شوند، هم حجم بسیار زیادی از حافظه دستگاه‌ها هدر می‌رود و هم سرعت ماشین در خواندن داده‌ها کاهش پیدا می‌کند. جداول مخصوص طراحی شده برای ماشین‌های رایانه‌ای را پایگاه‌های داده می‌نامند. از یک پایگاه داده می‌توان برای ذخیره سازی تنظیمات دستگاه، تنظیمات شخصی سازی شده کاربر، فرمول‌ها و روابط مورد نیاز در محاسبات ریاضی، لاگ داده‌ها، لاگ خطاها، اطلاعات فنی نرم افزار و هر آن چیزی که قالب مشخصی دارد اما تعداد آن بالاست استفاده کرد.

چند مثال از وابستگی دنیای تکنولوژی به پایگاه‌های داده

آیا تا بحال به این فکر کرده‌اید که وقتی در موتور جستجوی گوگل یک کلید واژه یا کلمه را جستجوی می‌کنید، این موتور جستجو چطور در کسری از ثانیه چند صد میلیون نتیجه را برای شما نمایش می‌دهد؟ بله، بخشی از پاسخ این سوال استفاده از پایگاه‌های داده است. موتورهای جستجو با استفاده از ربات‌های هوشمند خود اطلاعات وب سایت‌ها را در پایگاه‌های داده ذخیره می‌کنند. وقتی شما یک متن را جستجو می‌کنیدموتور جستجو با سرعت بسیار بالایی آن متن را در پایگاه داده خود جستجو می‌کند. اگر قرار بود موتورهای جستجو به جای استفاده از پایگاه‌های داده از قالب آن لیست جهیزیه یعنی متن عادی برای جستجو استفاده کنند شاید جستجو در میان چند هزار میلیارد سطر اطلاعات ذخیره شده برای یک متن به چند روز زمان نیاز داشت.

پروفایل های کاربری و پایگاه های داده

یک مثال دیگر از استفاده از پایگاه‌های داده، بحث مشخصات کاربری شماست. وقتی وارد یک سایت یا یک نرم افزار آنلاین می‌شوید از شما نام کاربری و رمز عبور می‌خواهد. سپس در قسمتی به نام “اطلاعات کاربری”، به شما مشخصاتی که قبلا وارد کرده بودید را نمایش می‌دهد. مثلا نام، نام خانوادگی، سن و غیره. به نظر شما این اطلاعات چگونه ذخیره می‌شوند؟ اگر یک سایت مثل فیسبوک که بالای یک میلیارد کاربر دارد بخواهد‌ این اطلاعات را ذخیره کند از چه روشی استفاده می‌کند؟ اینبار هم پایگاه داده پاسخ به سوال ماست. همه اطلاعات فوق در پایگاه‌های داده شرکت‌ها ذخیره می‌شود و وقتی شما می‌خواهید به سایت وارد شوید با بالاترین سرعت ممکن فراخوانی خواهد‌ شد. 

تحلیل رفتار مشتریان با استفاده از پایگاه های داده

بیایید به یک مثال دیگر بپردازیم. سایت‌های فروشگاهی آنلاین مانند دیجیکالا علاوه بر استفاده از پایگاه داده در ذخیره کردن اطلاعات حساب‌های کاربری شما و استفاده از پایگاه‌های داده برای ذخیره کردن اطلاعات محصولات و نمایش آن‌ها، هنگامی‌که شما نام محصول را در دیجیکالا جستجو می‌کنید؛ تجربه کاربری شما را نیز ذخیره می‌کنند. این یعنی لیست خریدهای شما، دسته‌بندی نوع محصولاتی که به آن علاقه بیشتری دارید، تمام صفحاتی که بازدید کرده‌اید، لیست محصولاتی که در سایت در مورد آن‌ها نظر داده‌اید، کلیک‌هایی که در قسمت‌های مختلف سایت انجام داده‌اید، زمانی که برای بازدید هر کدام از صفحات سایت می‌گذارید همه و همه در پایگاه‌های داده ذخیره شده و مجموعا حجم بسیار عظیمی‌ از اطلاعات را تشکیل می‌دهند.

شاید بپرسید که این اطلاعات چه کاربردی دارند؟ باید بدانیم که شاید با ارزش ترین سرمایه یک وب سایت همین اطلاعات هستند. با استفاده از تحلیل این اطلاعات با روش‌های Big Data Analysis (تحلیل داده‌های حجیم) وب سایت‌های فروش اینترنتی می‌توانند سلایق و علایق کاربران را متوجه شده و عرضه محصولات را جهت دهی کنند. همچنین در بحث تبلیغات و قیمت گذاری‌ها از این اطلاعات می‌توان به بهترین وجه استفاده کرد.